Noten leren lezen – De G sleutel

Je kunt deze les als een video bekijken (hieronder), maar je kunt deze les onder de video ook gewoon lezen.
Voor de interactieve oefeningen die bij deze les horen, scroll helemaal naar beneden op deze pagina.

Muzieknoten worden op een notenbalk genoteerd. Een notenbalk bestaat uit 5 horizontale lijntjes.

De noten worden op of tussen de lijntjes geplaatst. In deze eerste les over noten leren lezen leer je hoe je de noten op zo’n notenbalk moet noteren.

De G sleutel

Voor de piano worden twee verschillende notenbalken gebruikt: één voor de linkerhand en één voor de rechterhand.

Deze worden boven elkaar weergegeven, zoals je in het volgende voorbeeld kunt zien.

We gaan het nu eerst hebben over de bovenste notenbalk, deze is voor de rechterhand.*

* In sommige (vrij zeldzame) gevallen worden noten op de bovenste notenbalk met de linkerhand gespeeld, of noten op de onderste notenbalk met de rechterhand. Voor ons geldt echter voor nu: de bovenste notenbalk is voor de rechterhand en de onderste voor de linkerhand.

Het symbool voor de G sleutel

De bovenste notenbalk begint met het volgende symbool:

Dat is het symbool voor de G sleutel.

De noten op een notenbalk met G sleutel

De notenbalk met een G sleutel is over het algemeen voor noten vanaf de centrale C en hoger (dus aan de rechterkant van de centrale C op het klavier). Je kunt echter ook noten erop weergeven die lager zijn dan de centrale C, dat wordt zelfs vrij regelmatig gedaan.

Maar laten we eerst eens kijken naar de noten die op en tussen de lijntjes van een notenbalk met een G sleutel worden weergegeven.

De noot die op het laagste lijntje wordt weergegeven is een E. Het is de E die een grote terts hoger is dan de centrale C op het klavier.

De volgende noot is de F die meteen naast de hierboven genoemde E ligt en die tussen de twee onderste lijntjes van de notenbalk ligt.

Daarna komt de noot G, op de één na onderste lijn van de notenbalk.

En zo gaan we door. Hiermee kunnen de volgende noten (die allemaal overeenkomen met witte toets-noten) op de notenbalk met een G sleutel weergeven.

Er zijn verschillende manieren die je in het begin kunt gebruiken om je de positie te herinneren van de noten op de notenbalk:

• Het gebogen lijntje van de G sleutel eindigt op de lijn in de notenbalk waar de noot G wordt weergegeven.
• Voor de noten die op de lijnen van de notenbalk worden weergegeven (die niet die ertussen), kun je bijvoorbeeld het volgende ezelsbruggetje gebruiken:

“Eet Groenten Bij De Friet”

Of je kunt zelf een zin bedenken, bijvoorbeeld:

“Een Grote Beer Die Fietst”

Noten die buiten de notenbalk vallen

Ik vermeldde hierboven al: de notenbalk met G sleutel is voor de noten vanaf de centrale C en hoger. Maar hoe valt dit te rijmen met het feit dat de noot op de laagste lijn de E net boven de centrale C is?

We kunnen dit oplossen door extra hulplijnen te trekken.

Eerst de noot D (net onder de E). Dat is makkelijk, we hoeven daarvoor niet eens een hulplijn te trekken:

Voor de centrale C is ons eerste hulplijntje noodzakelijk:

Gaan we net onder dat hulplijntje zitten, dan kunnen we zelfs lager gaan dan de centrale C. Hier is de noot B die net onder de centrale C zit:

En voor de A trekken we gewoon een 2^de hulplijntje:

Voor lagere noten kunnen we zelfs nog meer hulplijntjes trekken, je kunt er in principe zo veel maken als je zou willen, maar hoe meer van die lijntjes, hoe moeilijker het wordt om snel een noot te kunnen lezen...

Ik zou zeggen dat tot zo’n 3 à 4 hulplijntjes nog redelijk leesbaar is, daarna wordt het echt lastig en kun je beter gebruik maken van de onderste notenbalk, die voor de linkerhand. Die notenbalk heeft geen G sleutel, maar een F sleutel en zullen we in een latere les zien.

OK, zoals je hulplijntjes onder de notenbalk kunt maken, kun je ook extra lijntjes boven de notenbalk gebruiken voor noten hoger dan de F op de bovenste lijn van de notenbalk.

Kun jij zien welke noot hieronder wordt weergegeven?

Ik hoop dat je het zelf gevonden hebt...

Zo niet: het is een E!

Dit is nog niet alles

Misschien had je al in de gaten dat nog niet alles is gezegd over de noten op een notenbalk.

• We hebben nog niet gesproken over de onderste notenbalk, die voor de linkerhand. Dit zal in een latere les gebeuren.
• De noten die je nu geleerd hebt, zijn alleen maar ‘witte toets-noten’. In een volgende les zal ik uitleggen hoe je noten met een kruis of met een mol kunt weergeven op de notenbalk.

En zoals altijd is het belangrijk om te oefenen met de opgedane kennis, zodat je straks zonder problemen  snel notenschrift kunt lezen (zonder dat je daar nog ezelsbruggetjes voor nodig hebt, want daar heb je geen tijd voor als je snel ‘met de muziek mee’ wilt kunnen lezen).

Wil je snel noten leren lezen? De onderstaande oefening zal je daarbij zeker helpen.

Aanbevolen oefening

Plaats noten uit een G sleutel op een pianoklavier